BM'den Dünya AIDS Günü'nde 'tedaviye erişimdeki eşitsizlikler' vurgusu
Birleşmiş Milletler (BM), finansman eksikliği sonucu yaşanan aksaklıkların AIDS ile mücadelede eşitsizliklere neden olduğunu vurgulayarak, bu yılki Dünya AIDS Günü temasını 'Aksaklıkları Aşmak, AIDS ile Mücadeleyi Dönüştürmek' olarak belirledi.
1 Aralık, İnsan Bağışıklık Yetmezliği Virüsü (HIV) taşıyan veya HIV'den etkilenenlere destek olmak ve Edinilmiş Bağışıklık Eksikliği Sendromu (AIDS) nedeniyle hayatını kaybedenleri anmak için 'Dünya AIDS Günü' ilan edildi.
AIDS'e neden olan HIV, vücudun savunmasında rol oynayan hücreleri yok ederek bağışıklık sisteminin zayıflamasına yol açıyor, bunun sonucunda ağır enfeksiyon rahatsızlıkları hatta kanser ve benzeri hastalıklar ortaya çıkabiliyor.
Sağlıklı insanlara bulaşmasının önlenmesi ve hastanın durumunun kontrol altına alınması için virüse maruz kalan kişilerde hastalığın erken evrede tespiti önem taşıyor.
AA muhabiri, HIV ve AIDS ile ilgili BM verilerini derledi.
- 'Aksaklıkları Aşmak, AIDS ile Mücadeleyi Dönüştürmek'
BM, bu yılki 'Dünya AIDS Günü' temasını 'Aksaklıkları Aşmak, AIDS ile Mücadeleyi Dönüştürmek' olarak belirledi.
BM HIV/AIDS Ortak Programı'ndan (UNAIDS) yapılan açıklamada, 2025'te yaşanan 'finansman krizinin' özellikle düşük ve orta gelirli ülkelerde HIV'in önlenmesine yönelik toplum hizmetlerinde ciddi aksamalara neden olduğu ifade edildi.
Açıklamada, 2025'teki dış sağlık yardımlarının 2023'e kıyasla yüzde 30-40 oranında azalmasının düşük ve orta gelirli ülkelerdeki sağlık hizmetlerinde 'ani ve ciddi aksaklıklara' yol açabileceğinin tahmin edildiği belirtildi.
AIDS salgınını 2030 yılına kadar sona erdirme hedefine ulaşılamama ihtimalinin 2025-2030 döneminde 3,3 milyon yeni HIV vakasına yol açabileceği uyarısı yapıldı.
- Salgını sona erdirmek için işbirliği çağrısı
UNAIDS'in 'Dünya AIDS Günü' dolayısıyla yayımladığı raporda vurgulanan bir başka önemli konu da hizmetlere erişimde eşitsizlik.
Test, tedavi ve bakım hizmetlerine erişimin kısıtlı olduğu bölgelerin 'salgının seyrini belirlediği' belirtilen raporda, AIDS salgınını sona erdirmenin yolunun yalnızca tıbbi değil, aynı zamanda sosyal ve politik adımlardan geçtiği ifade edildi.
Raporda, salgını sona erdirmek için toplumlara, dünya liderlerine ve küresel ortaklara bu kapsamda birlikte çalışma çağrısı yapıldı. AIDS'i sona erdirmenin 'dayanıklılık, yatırım ve inovasyonun küresel dayanışmayla birleşmesi' halinde mümkün olabileceği vurgulandı.
- 40,8 milyon kişi HIV taşıyor
Raporda, 2024 verilerine göre dünya genelinde HIV ile yaşayan kişi sayısının 40,8 milyon olduğu kaydedildi. Bu kişilerin yaklaşık 31,6 milyonunun tedaviye erişebildiği bilgisi paylaşılan raporda, bu sayının HIV taşıyıcılarının yaklaşık yüzde 77'sine karşılık geldiği belirtildi.
2024'te yaklaşık 1,3 milyon yeni vaka kaydedildiği ve bu sayının küresel hedeflerin çok üzerinde olduğu aktarılan raporda, 15-24 yaş aralığındaki genç kadınlar arasında her gün 570 yeni HIV vakasına rastlandığı ifade edildi.
Raporda, halihazırda HIV virüsü taşıyan 9,2 milyon kişinin etkili tedavilere erişim imkanı olmadığı ve 2024'te kaydedilen AIDS bağlantılı ölümlerin 630 bin civarında olduğu bildirildi.
HIV virüsünün önlenmesine ve tedavisine yönelik hizmetlerin 2010-2024 yılları arasında yeni enfeksiyon sayısında yüzde 40, AIDS ile ilişkili ölümlerin sayısında da yüzde 54 oranında azalma sağladığı bilgisi paylaşıldı.
Söz konusu verilerin tedavinin etkili olduğunu ancak dünyanın her yerindeki topluluklara ulaşamadığını ortaya koyduğu kaydedilerek, AIDS'in ciddi bir küresel sağlık sorunu olmayı sürdürdüğüne işaret edildi.
Raporda görüşlerine yer verilen UNAIDS İcra Direktörü Winnie Byanyima, AIDS'in tedavisinde yeterli maddi desteğin sağlanamamasının 'uzun uğraşlar sonucu elde edilen ilerlemenin kırılganlığını ortaya koyduğu' değerlendirmesi yaptı.
Paylaşılan her bir verinin arkasında teşhis ve tedaviden mahrum kalan insanlar olduğuna dikkati çeken Byanyima, 'Onları terk edemeyiz. Bu aksaklığı aşmalı ve AIDS ile mücadeleyi dönüştürmeliyiz.' ifadesini kullandı.
Byanyima, AIDS'i sona erdirmenin yolunun 'toplumlara, önlemeye, yeniliğe ve insan haklarının korunmasına yatırım yapmak' olduğunu vurguladı.